In opdracht van mw. Louise Paktor heeft het Menasseh ben Israel Instituut een onderzoek uitgevoerd naar de komst van Joodse immigranten uit Oost-Europa naar Nederland vanaf circa 1880. Het Menasseh ben Israel Instituut heeft dit onderzoek uitbesteed aan dr. Peter Tammes.
Vanaf circa 1880 emigreerden vele duizenden Joden uit het Russische keizerrijk, Polen en de Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Naast de Joodse migranten die doorgaans uit Duitsland kwamen arriveerden grote groepen Joden uit Oost-Europa in Nederland. Met name over de Joodse migranten uit Oost-Europa ‘von hinter Berlin’ was relatief weinig bekend en ontbrak het aan een aantal basisgegevens zoals omvang en opvang. De publicatie over deze Joodse immigranten vult dan ook zowel een leemte in de Nederland Joodse geschiedenis als in studies omtrent migrantengroepen in Nederland. Het onderzoek richtte zich met name op de komst van deze Oost-Europese Joden in Amsterdam en Rotterdam tot aan de Eerste Wereldoorlog: hun opvang en de perceptie over deze migranten, de aantallen immigranten en vestiging in Nederland, en een vergelijking met de joodse migratie- en vestigingsaantallen in de omringende landen. De kwantitatieve overzichten en vergelijkingen zijn aangevuld met familie- en persoonlijke migratiegeschiedenissen. Deze geschiedenissen geven naast de persoonlijke beleving tevens inzicht in migratiepatronen en integratieprocessen. De migratiegeschiedenissen van deze families omvatten naast Amsterdam en Rotterdam andere plaatsen zoals Den Haag of Scheveningen, en eindigen niet bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. De beschikbaarheid van informatie speelt een niet geheel onbelangrijke rol in de keuze en afbakening van geschiedenissen van Joodse migrantenfamilies.
De publicatie staat onder redactie van P. Tammes. De volgende auteurs hebben een bijdrage geleverd:
- Prof.dr. Karin Hofmeester is historica met bijzondere interesse in emancipatie van Joden blijkend onder meer uit haar proefschrift over de Joodse arbeiders in Amsterdam, Londen en Parijs.
- drs. Justus van de Kamp is historicus, lexicograaf en jiddischist. Hij schrijft en geeft lezingen over Jiddische literatuur en taalverschijnselen. Medeauteur van het woordenboek Koosjer Nederlands.
- dr. Peter Tammes is socioloog met bijzondere interesse in de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog en vooroorlogse integratieprocessen van Joden in Nederland, blijkend onder meer uit het proefschrift ‘Gif laten wij niet voortbestaan.’ Een onderzoek naar de overlevingskansen van joden in de Nederlandse gemeenten, 1940-1945, en zijn onlangs verschenen artikel Jewish-Gentile intermarriage in pre-war Amsterdam.