Het Menasseh ben Israel Instituut is vernoemd naar de zeventiende-eeuwse Amsterdamse drukker Menasseh ben Israel. (1604-1657).
Menasseh ben Israel werd geboren in Lissabon in een Marraanse familie. Onder druk van de Inquisitie vluchtte hij via Frankrijk naar Amsterdam. Daar werd hij leraar aan de Talmoed Thora school van de Portugese joden in Amsterdam, schreef hij verschillende tractaten en begon hij een drukkerij voor hebreeuwse geschriften. Hij maakte onder meer naam door zijn succesvolle bemiddeling bij Oliver Cromwell om de verbanning van joden uit Engeland op te heffen. In 1657 overleed hij te Middelburg. Menasseh onderhield goede contacten met de culturele elite van Amsterdam. Niemand minder dan Rembrandt van Rijn illustreerde een van zijn werken en de vermaarde predikant en Latinist Casparus Barlaeus brak een lans voor tolerantie met een lofdicht op de joodse geleerde.
Menassehs internationale oriëntatie, zijn liefde voor joodse boeken en kennis, zijn Amsterdamse achtergrond en de associatie van zijn naam met tolerantie en intellectuele vrijheid maken hem een ideale naamgever voor dit instituut.
Het Menasseh ben Israel Instituut publiceerde over het leven van Menasseh ben Israel het boekje: Adri Offenberg, Menasseh ben Israel (1604-1657), A Biographical Sketch.
Zie voor meer informatie over Menasseh ben Israel en zijn archief in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam:
http://cf.uba.uva.nl/nl/collecties/rosenthaliana/menasseh